سرای حلمی

خردمند چون با چپ مخالف است به راست متمایل نمی شود و چون راست راه نمی برد به چپ نمی خیزد. خردمند راه میان را برمی گزیند و آن همان صراط مستقیم است. آن راه که در کتابهای آسمانی ست و او در میان قلب یافته است. آن راه در قلب است؛ در بطن جان. 

صراط مستقیم، راه میان است. آن راه خاموشان است. راهی که جز از طریق خاموشی بیان نمی شود و خاموشی، راه سخن است. آن راه که در آن لبها بسته اند و چشمها بسته اند، و پاها به سویی نمی روند و دستها چیزی نمی جویند، و چون چنین شود خورشید خاموشی رخ می کند و خداوند در قلب سخن می آغازد. 

حلمی | کتاب لامکان

عشق غوغا می کند. آبها را بر هم می زند تا ماهیان مرده بالا آیند و بادها را می آشوبد تا خاکهای سیاه برخیزند و آنگاه روبیده شوند. عشق کلک خامان می شکند و عیار نااهلان برملا می سازد. در طوفانهای عشق هیچ غم از دیوان نیست که دیوان خود پایان خویش اند.

 
در دیوان عشق نیز حکم این است که آتش دُردها بسوزاند و بلا زخم های کهنه مرهم کند. پس خوش باشید ای عاشقان آن هنگام که شعله ها زبانه کشند. 

حلمی | کتاب لامکان

نااهلان کلمه را حجاب اند، ایشان چون کلمه را در نیابند آن را چون خود حقیر سازند، بر آن از نفس خود حجابی ضخیم کشند و کلمه را بر خلق بپوشانند و خود را بر خلق بنمایند. آنکه دیدار کلمه می خواهد ابتدا باید خود از نااهل و خلقش آزاد کند.

نااهلان، مردمان عقل اند. همانها که از عشق در نقش کلمه اش آویخته اند و از عرفان جز شعر نمی یابند. آنها که جز در لحاف ظاهر نمی خوابند، از روح جز سه حرف نمی دانند و جز از تن نمی خوانند و جز در نفس نمی مانند.

کلمه عشق است، کلمه خداست. کلمه محبّت است. کلمه از دانش پوچ بشری و از عقلهای سست و از کتابهای قطور بی معنا رها شدن است. کلمه پیچش تاک روح بر سر در آستان خداست و در آستانه، مهیّای راز شدن است. کلمه برخاستن از خویش، چون شکوفه ای در آغوش خدا باز شدن است.

آنکه برکات کلمه می خواهد،
ابتدا باید خود از نااهلی پاک کند.

حلمی | کتاب لامکان 

سالک حقّ خود را با حقّ میزان می کند، یک جاهل و سالک نفس می خواهد حقّ را با خود میزان کند. عاشق خدا سر تا به خدا بالا می کشد، عاقل خودپرست می خواهد خدا را تا خود پایین کشد، تصویر خدا را چون خود کوتاه و مکّدر کند. چه خواهشی عبث! چه کاری تباه!

کار الهی یعنی کاری که خداوند از تو می خواهد، نه آنکه کاری که تو به نام خود به دوش خدا بگذاری. ابتدا تو باید آن قدر فرو بریزی، آنقدر از من کوتاه شوی، آن قدر از خود بی خود گردی تا به دید خدا آیی. چون به دید خدا آمدی کارهای بسیار بر دوشت نهد. آن کارها لبه های تیز نفس بساید، کبر فرو ریزد، چهره بشوید و روح برآرد.

ای دوست! از نگاه، از چشم ها حقّ جویان را بشناس. از آن چشم ها که از کینه تهی ست، از آن لبان که جز لبخند به زندگی نمی بخشند و از آن کلماتی که گرچه تا اعماق تلخکامی ها و تیره روزی های انسانی را در نوردیده اند، شگفتی های زندگی پاس می دارند.

حلمی | کتاب لامکان

عشق، آزادی است. دوست داشتن، مجال دادن است. شما به آن کس که بیشتر دوست می دارید بیشتر مجال خود بودن می دهید. این مجال دادن از قدرت است؛ قدرت عشق. 

آنجا که عشق حکم می راند روح ها فردیت خویش باز می یابند و هر کس سرگرم کار و بار خویش است. آنجا که عشق حکم می راند، هیچ کس شبیه هیچ کس نیست. بلکه هر کس شبیه خود است و چون هر کس شبیه خود است، خود را دوست می دارد، و چون خود را دوست می دارد دیگران را نیز دوست می دارد و چنین کارها به سامان پیش می رود.

حلمی | کتاب لامکان

قدرت، بار مهیبی ست که کوچکان را فاسد و متوسّط الحالان را در هم می کوبد. مردم را به بازی می گیرد، فرومایه را به حیوانی درنده بدل می سازد و از میانمایه احمقی تمام عیار، بازیچه ی دست این و آن می سازد. قدرت یک آزمون از آزمونهای الهی ست و عیارها را رو می کند.

باید چهره بسوزاند آن کس که داماد خدمت است، باید فتیله ی حرف پایین کشد و خرقه ی عمل پنهانی تن کند. آن کس را که شوق خدمت است حبّ خلق آتش است. ارواح پاک همه در سایه اند و خادمان عشق را کس چهره نمی داند و نام نمی شناسد. در کار خدمت، شهرت خوبان تنها در نزد خداست.

عمل خدمت، بی مزد و منّت است و آن کس که کار حقّ می کند را مزدی از خلق نیست. دریوزگان مزد همه بندگان قدرت اند. چنان که قدرت، سقوط ناکارآمدان است و ایشان را بهر پخته شدن به تنورهای سرخ تاوان فرو می اندازد، خدمت، صعود فرزانگان است و برجستگان روح را به فرشتگان الهی بدل می سازد. 

حلمی | کتاب لامکان

پیش از آزادی، طوفانی سهمگین
و پیش از طوفانی سهمگین
آرامشی کذایی ست
چنانچه پیش از یقین، شکّ
و پیش از شکّ
ایمانی دروغین است.

در سرم شوق طوفانهاست و در دلم طغیان هزار اقیانوس.
آرام آرام اجتماعی را که دیرزمانی ست از خود رانده ام به خود فرا می خوانم. آهسته آهسته زمان حجاب افکندنها و سر به باد دادنهاست. زمانه ی آزادی ست، لیک پیش از آن زمانه ی لرزه ها و رعدهاست.

 آستین می تکانم و پا می کوبم.
 چرا که زمانه ی خنده ها،
 لیک پیش از آن زمانه ی آهها و دردهاست.   

حلمی | کتاب لامکان

همه ی دیگران به دیار عقل راهی اند، امّا سلوک حقیقی بر فکوران آغاز می شود. آنها که حاضرند بساط عقل تکامل یافته ی خود را در هم شکنند و از سرزمین نظریه ها، عقاید، آداب و عادات، سخندانی و ظریف اندیشی، به سرزمین عشق خالص وارد شوند و با نخستین تجربه از خداوند مواجهه گردند.

بنابراین سلوک روحانی یک بت شکنی حقیقی ست. از آنجا به بعد دیگر هیچ چیز شبیه هیچ چیز نیست. 

حلمی | کتاب لامکان

عشق همه را در هر آنچه هستند پابرجا تر کند. شکّاک را شکّاک تر کند، عاقل را عاقل تر کند و ابله را ابله تر. هر که به سوی عشق آید در هر آنچه که هست فزونی بگیرد. 

عشق به هر کس دستی بدهد و پی تقدیرش روانه کند. دانشی را دانشی تر کند، مذهبی را مذهبی تر، فلسفی را فلسفی تر. خواب را به خواب فروتر کند و بیدار را اقالیم بیداری بالاتر بگشاید. 

چرا که عشق می خواهد همه تقدیر خود به سرانجام برند، می خواهد همه در آنچه هستند بهترین باشند. پس طبیب را طبیب تر کند و مریض را مریض تر. چرا که تا روز به نیمه نرسد و شب به انتها، «کار» انجام نشده است.

و می پرسی پس عشق دروازه بر که می گشاید و که را با خود نگه می دارد؟ عشق، تنها عشق را با خود نگه می دارد. 

حلمی | کتاب لامکان

کار جمع کردن به هیچ نمی ارزد، کار کسب بی آنکه خلقتی در کار باشد، بی آنکه آن چه به حیات بازگردانده می شود قدری و منزلتی فزون تر از آنچه از حیات دریافت شده است داشته باشد، به هیچ نمی ارزد. این کار چونان غلتاندن جنازه ای بر خاک است که گند و فسادش همه جا را برمی دارد. 

بنابراین کار بی خلّاقیت، کار بی دل و کار بی شعور نه تنها هیچ نمی ارزد بلکه از هیچ بدتر است. صد هزار مرتبه بهتر به اندیشه و خیال در خانه ماندن تا چون جنازه ای گندیده به فساد و تباهی به صحرا شدن.

حلمی | کتاب لامکان

مرا از خود فراغت شد این دوستان ببینم. این دوستان خود را دیدند،‌ مرا ندیدند. یکی خواب خود دید، یکی خشم خود، یکی خانه ی خود. یکی با دوست نشست دشمن شد، یکی با دشمن دوست. آنگاه دانستم من در میان نیستم. پس دانستم سفر به کمال انجامیده.

پس برخاستم آفتاب شدم. بنشستم آب شدم. دویدم باد شدم. زبان باز کردم زبانه کشیدم آتش شدم و در همه سو گستردم. شب بودم و بس ستاره اندوخته بودم، همه شبان و همه ستارگان وانهادم، از آستین خدا بیرون آمدم و بر پیشانی اش ستاره شدم.

حلمی | کتاب لامکان

"تحمّل بزرگی برای کوچکان سنگین است، چنانچه تحمّل نور برای شبزده. آن که بزرگی ندیده، آنکه افتادگی، خاموشی، دوستداری، عشق و آفتاب ندیده، چگونه آن دم که دید آن را بشناسد؟ آن که در عمق شب خوابیده چگونه با آفتاب دوستی کند؟

او که در سکون است، چگونه با حرکت آشتی کند و او که با سقوط پیمان بسته چگونه به صعود خیال کند؟ چگونه برخیزد یک فقرات قوزیده و چگونه بال بگشاید او که پرواز را کفر می داند و از اوج بیزار است؟ چگونه این سنگ ها بشکنند و این عمارتهای وهم چگونه فرو ریزنند؟ و چگونه ساز برقصد و موسیقی آواز گیرد؟"

در خلأیی عظیم با خود چنین پرسیدم و پاسخ چنین آمد: 
«آنجا که عشق سر بر کند چون و چگونه فرو ریزد.»

حلمی | کتاب لامکان
Painting: Glacier, by Tomasz Alen Kopera