سرای حلمی

سِرِ میخانه‌ی ما را به آسانی نخواهی برد
به باد ار سر رود امّا پشیمانی نخواهی برد

درون معبد جانان گِلِ فریاد می‌ورزند
به دل خواهی بجوشانی، به پیشانی نخواهی برد

کلام رمز دوشینه درون جام می‌ریزم
از این پیمانه‌چرخانی پریشانی نخواهی برد

بدین شیخی و خاخامی نمان در خویش و راهی شو
چنین ترکیب دیوانه به دامانی نخواهی برد

به خامشگاه بی‌خویشان بیا و خرقه آتش کن
که ای دردِ سراسیمه تو درمانی نخواهی برد

سخن کوته کن و حلمی به کوی راستمردان زن
چنین با خوی زرتشتی مسلمانی نخواهی برد

کتاب صد غزل
حامی باش

هم چهره‌ی سبحان تویی، هم جلو‌ه‌ی قهّار تو
قهرِ تو را بوسیده‌ام ای مهرِ مردمخوار تو

نی مذهبی سوی تو شد، نی عالِم از موی تو شد
عاشق تو را فهمید و بس ای عشق را بیدار تو

نی صوفی و نی فلسفی، نی چرخ‌چرخانِ دفی
نی ثابتی نی منتفی ای حضرت دوّار تو

راهِ تو از فرقِ سرم تا آسمان‌ها فاش شد
تاجِ تو چون کنکاش شد، دیدار تو دیدار تو

از باختر من باختم، مشرق‌زمین را تاختم
هم سوختم هم ساختم، از کارِ من در کار تو

زیباست این دل داشتن، این کاشتن برداشتن
این شیوه‌ی افراشتن از معبدِ زنّار تو 

با ما شفاعت کار نیست، جز درد ما را شار نیست
در خلوتیم و جمع را کاریم و هم همکار تو

حلمی به سوی ماه کن این مردم بدخواب را
همراه کن بی‌تاب را ای حاملِ اسرار تو

شب به شب آیند و جانم را به پنهانی برند
حاضران روح را هر شب به مهمانی برند

عاشقان گر گود بنشینند پُربیراه نیست
خاضعان عشق را آخر به چوپانی برند

سایه چون بر طینتش خطّ تباهی می‌کشد
ای بسا هم نوربخشانی که ظلمانی برند

مجلس موسیقی است و میزبانان فلک
هر که پیداتر نشیند را به قربانی برند

آزمون‌ها سخت و ما هم جمله با سر باختیم
بُرده‌ی جام ظفر را هم به قپّانی برند

نو شود امسال و هر سال از شما بیدارها
خفتگان را نیز در بند پریشانی برند

هر چه از پیراهن جان بوده برکندی و حال
حلمی بی‌خانه را هر جا که می‌دانی برند

ای میان‌رفته بیا تا به میان بنشینی
در دلم نیم‌شبی باز عیان بنشینی 

مشق خم‌کردن جان دادی و سی سال گذشت
حال خوش باش که در قوس کمان بنشینی

بنده‌ی عشق کجا حجره‌ی زهّاد گرفت
گفت بهتر که به بازار و دکان بنشینی

گفتی و نیست مرا با دگران الفت حرف
اگرم حرف تو باشد به زمان بنشینی

متفرّق‌شده از خویشم و پیدایم نیست
تا بیایی به سر منبر جان بنشینی

گفتگوهای من و عشق به هر گوش رسید
بخت، این بود که در گوش جهان بنشینی

حلمیا سهم تو از کون و مکان هیچکسی‌ست
تا که بر سینه‌کش هیچکسان بنشینی

قاعده‌مندان روح، گوشه‌نشینان دل
بی‌همه در خانگان، ما همه از جان دل

ما همه بی‌منزلت، ما همه از شأن دور
فارغ از اسباب خاک، صاحبِ احسانِ دل

نیست نیکی و بد، نیست وهمِ عدد
هست در نزد ما حقِّ نریمانِ دل

قافله‌ی دیر و زود دود شد و قصّه بود
هرچه ز خسران و سود هیچ به میزان دل

آتشِ جان کارگر بر همه خلق و بشر
روحِ جهان محتضر از دمِ سوزانِ دل

عشق یکی از ازل، تا به ابد در طنین
راه یکی و همین، سوی درخشان دل

از شب افسردگان پای کشان و بخوان:
هین طربم زنده کن در سحرستان دل

کاخ و عمارت مجو، در ره غارت مپو
ای شه درویش‌خو بر شو به دیوان دل

ساعت بزم است و می از ره بالا رسید
انچه که حالا رسید نوش به پیمان دل

خلق به قربان شاه، شاه به قربان جاه
هم شه و هم خلق و جاه هر سه به قربان دل

گفت برون از تن آ، برجه و سوی من آ  
چون که گذشتی شبی از در و دژبان دل

حلمی از آن راه شد تا که به درگاه شد 
ای بس از آن راه تا چاک و گریبان دل

ای آنکه دانی می‌روی، در بی‌نشانی می‌روی
بر هیچ‌چیزی بسته‌ای، در بی‌کرانی می‌روی

اسباب را وقعی منه! این خواب‌ها را وارهان!
برجَسته بر دوش جهان در بی‌زمانی می‌روی

چون‌ می‌فشانی رُسته‌ای، چون می‌‌نمایی جُسته‌ای
چون می‌رهانی می‌رهی، چون می‌رسانی می‌روی

بس حق‌گزاران سال‌ها گمگشته‌ی تمثال‌ها
تو خاصه در بی‌صورتی چون بی‌گمانی می‌روی

بتراش روی یارها ای از همه بیزارها
این کار، کارِ کارها را چون بدانی می‌روی

بنواز صوتِ مست را تا بشکند بن‌بست را
جانِ فرازوپست‌ را چون‌ می‌کشانی می‌روی

این کودکان گِردِ تو خوش از لای‌لایی خفته‌اند
بیدار را پندارکُش چون می‌درانی می‌روی

زیر و زِبَر چون بنگری هر دو به چشم آذری
هر دو یکی‌اند و به جان‌ چون‌ نیک خوانی می‌روی

حلمی به دِیر اخگران در بزمگاه لامکان
چون پاره‌ها از جان خود بس برجهانی می‌روی

ای عمق تو سرمستی در درد چه می‌پایی؟
ای رایحه‌ی خامش این شامه چه آرایی؟

هم خطّ عدم خوانی، هم هست قلم رانی
ای هیچ چه هستانی در پیچ هیولایی

من قصّه نمی‌دانم، هست تو دل و جان پخت
روح و‌ گوهر و کان پخت در کوره‌ی تنهایی

تک‌تر ز تو تن‌ها نیست، تنهاتر از این جا نیست
تن‌تر چو تو تنها نیست ای روح اهورایی

سخت است و نشاید گفت دل را که چه می‌ریزد
حرف تو چه می‌بیزد در سینه‌ی عنقایی

با این همه آدم‌وار، صورت‌مه و جان‌خونخوار
پیوسته چه در رفتی؟ آهسته چه در آیی؟

دم‌دم‌ به که می‌بخشی هست‌ و قدم خود را؟
هستی که نمی‌فهمد این بذل مسیحایی

تو ذات کنی تقسیم، جز این تو نبتوانی
جان گفت تو جانانی، می‌رخشی و می‌زایی

حلمی سخن حق را با خلقت دیرین گفت
هم خطّ و زبان از تو، هم قوّه‌ی گیرایی

این قافله‌ی دوان‌دوان سلّانه
این چرخ کج به راستی افسانه

این خامشی به نور پنهان آلود
وین روشنی به هیچ ره پروانه

این راز که سوز و ساز وارون دارد
این عقل جد شبانه بدمستانه

این وصف هزارساله‌ی تکراری
هر بار به شیوه‌ای هنرمندانه

نبض کهنی که کوب دیگر دارد
عهد حجری به چرخ نو جولانه

پیر خوش ما چراغ عالمتاب است
در غمزده تار و پود این ویرانه

حلمی دل شب به کوی یاران برخاست
احسنت بر این قیام و این میخانه

این جامه درآوردن، از خویش گذر کردن
جز عشق نجوییدن یعنی که سفر کردن

این چشم نبستن‌ها، صد مرز شکستن‌ها
از گوشه گسستن‌ها تا روح خطر کردن

در روح نخوابیدن، این دیر نپاییدن
از خویش رهاییدن، بر ماه نظر کردن

بر ماه که بر مسند می‌جوشد و می‌رقصد
بالای حد انسان این جمع نفر کردن

آنسوی که هستی نیست، نه پستی و رستی نیست
آن زاویه‌ی خامش از هر چه حذر کردن

بی صورت و بی واژه در سانحه بگذشتن
در سانحه روی مس یک ثانیه زر کردن

حلمی ز سفر کردن دفّینه‌ی زرّین شد
دفّینه‌ی زرّین شو تا خاک گوهر کردن

می‌شود از خنده‌ات چشم بد از عشق دور
می‌کند آن عشوه‌ها آتش سودا به گور
 
خانه‌ی رویا روم شب به شب از خامشی
از دم این خامشی نور نمایی صدور
 
این دل خوش را بگو خوش‌تر از این‌ها شود
چون که تو خوش می‌کنی دل به دو صد چشمه نور
 
روح عیان‌تر شود، حلقه‌ی دیگر رود
دایره‌ای در میان، جمعیتی در عبور
 
سایه ببازد عنان، یار نماید رخی
ماه تمنّا کند، نعره زند از حضور
 
شهد دهی کام را، نام به یاد آوری
آه چه سان بوده‌ام زان همه صوت بلور
 
شاهد معنا تویی، از خردم بازگو
زان خرد معنوی با نفس روح جور
  
حلمی رویانشین حق به کلام آوری
راست شود زین سبب چشم بد از عشق دور

در راه تو جستجوی دیگر باید
در مستی تو سبوی دیگر باید

خواندند تو را و کار دیگر کردند
در خواندن تو وضوی دیگر باید

گشتند به گرد خانه‌ات بی‌حاصل
در طُوف تو عزم کوی دیگر باید

احرام تو بستن ره دیگر دارد
در ذکر تو سر به سوی دیگر باید

گمره نشوی ز قول ما ای زاهد
در عشق بگومگوی دیگر باید

با روح که سر به آسمانها ساید
آیین و حروف و روی دیگر باید

حلمی به خروش راستان می‌رقصید
آنجا که ترانه خوی دیگر باید

ساقی سرنوشت من، روح گرفت و خشت من
نیم‌نظر به کِشت من کرد و بزد سرشت ‌من
صد بُدم و نفر شدم، راهی و راهبر شدم
دوزخ زشت کُشتم و بَر شدم از بهشت من

حلمی

موسیقی: Nikos Vertis - An Eisai Ena Asteri