سرای حلمی

قماشی از عقل گرایان با نظریات پیچیده ی علمی و فلسفی ثابت کرده اند روح وجود ندارد. سخن ایشان در مورد خودشان صحّت دارد. روح در تاریکی خودش را نمی بیند.
حلمی

ای رهرو در انتخاب راهت
مستی نشود حجاب راهت
کم نوش و همیشه نوش ای جان
در گوش کن این خطاب راهت
حلمی

پر ز خطا گشته ام تا تو صوابم دهی
بعد دو صد قرن ها جام مذابم دهی

نیک بر آتش کشان این تنک ناکسان
آنک بیا در میان تا که جوابم دهی

هیچ مجنبان زبان، ذکر نهانم بخوان
این من و این آسمان، بر شو سحابم دهی

خاطره ای بود و رفت هر چه ز من بود تفت
بر خرک هشت و هفت نیک عذابم دهی

اوج بگیرم ز روح، با دو سه جامی صبوح
صبر نمودم چو نوح تا که شهابم دهی

جعد ز دل باز کن، تیز سرانداز کن
موسقی ات ساز کن شور و شرابم دهی

تار و سه تارم مزن، زار و نزارم مکن
چنگ زن و ونگ زن یا که ربابم دهی 

حلمی از این خوابگاه پر کش و بین ماهشاه 
هیچ مجنبم ز راه تا که خطابم دهی

نماز تن، جماعت است.
نماز روح، فُراداست. 
حلمی

ای حال خوش کجایی؟ ما را سرایتی ده
در بزم دوردستان، یک شام، دعوتی ده

چندیست بی نوایم، در خویش نیست جایم
حالی تو ای خدایم جانم تلاوتی ده

آن دم که می بریدم از خویش و خویشدستان
فریاد من شنیدی: دل را شهامتی ده!

دل را شهامتی شد تا اوج روح خیزد
تا اوج دیگر از نو این سینه حالتی ده

از تخت چار جستم، بر پنج و شش نشستم 
از هفت چون برستم گفتم قساوتی ده

دانسته بودم آری زین پس به خون نشینم 
در خون چو ساعتی شد گفتم اشارتی ده

چون هشت تیز ببرید از حقّ اشارتی شد:
ای نُه چه مانده ای تو؟! برشو سعادتی ده!

باید گذشت زین هم باید گذشتن آری
بهر چنین گذشتن ناداده رحمتی ده 

با موج غارت عشق حالی چنانه مستم
کو داد می ستاند از من که قامتی ده

حلمی برو بسوزان هر کو حریف عشقست
آنگه چو سوخت جانش ناخوانده برکتی ده

ماورای خوابها منزل کنی
خوب و بد واداده، دل را دل کنی
از پس دوری خوش و سیری عظیم
عاقبت بیداریَت حاصل کنی
حلمی

انسان حالی ندارد. زمانهایی که او در آن به سر می برد، گذشته ی استمراری و آینده ی احتمالی است. ایمان و عمل امروز او در گذشته ریشه دارد، و پس آینده ی او نیز همان گذشته ی به طول انجامیده است. بنابراین انسان یک موجود درگذشته است! 

روح امّا در حال ِمدام است. 

حلمی
کتاب لامکان

شیوه ی موسیقی دل یاد گیر
هرچه بیاموخته بر باد گیر
حنجره ی ملتهب عشق را
ای دل دیوانه به فریاد گیر
حلمی

یک پرده پنهان تر شوی
وقتست تا جان تر شوی
یک بُعد بالاتر روی
هرچند ویران تر شوی
حلمی

ما در این خانه مقیمان دلیم
پیش و پس را کشته در جان دلیم

نیست با ما نی زمان و نی مکان
سوی ما گردی؟ به پنهان دلیم

حرف با ما بی زبان در خویش زن
گوشهای روزگاران دلیم

کار ما را بی بدن در روح بین
در بدن هم از سواران دلیم

هم گم ایم از خویش و هم از دوستان
مه فروپوشیده یاران دلیم

اینِ عقل و دین به هر سو ریخته ست
آن بجو ای جان که ما آنِ دلیم

گرچه با شاهی و ماهی شوکت است
برکت ما این که دربان دلیم

حلمی از این رازها با خویش گفت
تو شنیدی، گو ز خویشان دلیم

تا زمانی که روح در وضعیت آگاهی انسانی به سر می برد امر خیر او نیز مصادره می شود. روح در وضعیت خالص خود ماورای خیر و شرّ قرار دارد و هدف نهایی سالکین رسیدن به این وضعیت ماورایی ست، تا در حالی که همچنان در تن و ذهن و روان و در اقلیم قطبین و دوگانگی ها به سر می برند، از تاثیر همه شان آزاد باشند. این آزادی روح، آزادی از همه چیز و یک وضعیت خالصاً الهی ست. 

مصادره ی امر خیر یک موضوع آیینی ست. یعنی زمانی رخ می دهد که روح هنوز به شکوفایی معنوی نرسیده و خیر را غایت عالم و خیر را با حقّ برابر می گیرد. اینجا نظام آیینی آگاهی او عمل خیر او را به نام خود سند می زند و چون امر خیر مصادره ی آیینی شد، از خیر تهی می شود و با بدنه ی آیینی یک نظام آگاهی که از جنس جهان مادی یعنی از عنصر منفی شرّ است همگن شده و در نهایت خیر به شرّ تبدیل می شود و دوباره روح را به زیر می کشد. 

بنابراین از نقطه نظر روح، در نهایت خیر و شرّ با هم توفیری ندارند و در این اقلیم دوگانه ی مادی-معنوی، شرّ-خیر، تاریکی-نور، مدام در حال بدل شدن به یکدیگرند و از نسبیت، موازنه و قوانین موج-ذرّه ای عوالم سفلا تبعیت می کنند. تا آن زمان که روح به درک عشق عدم وابسته و عمل بی تعلّق برسد. عشق عدم وابسته یعنی روح فارغ از نظام های آیینی و بدون برچسب های انسانی و بدون نیاز به هر گونه توجّه، مزد و پاداش مادی و معنوی به کار درست می پردازد. درستکاران هرگز در هیچ جبهه، نظام و  ساختار آیینی -که همه ی اجتماعات بشری چنین اند- جای نمی گیرند و ایشان خادمان روح الهی در هر وضعیت ممکن اند. 

روح الهی بی مذهب و ملیّت است و هر جا اراده کند جاری می شود و با آن که هیچ ملّت و مذهبی از روح الهی خالی نیست امّا درجات ظهور و بروز آن در اقوام و ملل و آیین های گوناگون بنا به پذیرایی نسبت به آن متفاوت است. این مذهب عشق است که به جستجوی عناوینی چون صلح جهانی، آشتی ملل، حقوق بشر، وحدت مذاهب و لاطائلاتی همچون اینها نیست، بلکه در پی رشد و شکوفایی فردی و معنوی تک تک دنباله گیران خود است تا ایشان را از تمام عناوین و تعلّقات انسانی به مقصد جهان روح آزاد سازد. 

روح الهی نه غربی و نه شرقی ست، بلکه از چشمه سار میان است و در اقلیم وسط جای دارد و از چپ و راست مبرّاست و بر چپ و راست جاری می شود و روح را از چپ به راست و از راست به میانه و از میانه به بالا می کشد. راه میانه، صراط مستقیم است. روح از راه میانه عروج می کند و در این راه از آگاهی تن، عواطف، ذهن و روان به سرمنزل روح راهی می شود و در آنجا الی الابد از چنگال مصادره جوی جهان خیر و شرّ خلاص شده و در روح به جای مشغولیت به امر خیر به امر الهی ِماورای خیر و شرّ مشغول می شود و امر الهی همانا عشق بی قید و شرط است. 

حلمی | کتاب لامکان

بربند همه کتابها را 
بدّر همه چرت خوابها را

با عشق نشین که عشق تنها
آتش زند این عذابها را

ای سالک کوی نوشدارو 
بنیوش تو این شرابها را

بر باد ده زلف و فاش می کن
افسانه ی پیچ و تابها را

عصری دگر است و حکم اینست
آتش بکن این شهابها را

پر ده قمرا تو نیز امروز
پیمانه ی بی حجابها را

حلمی به زبان ماه بسرود
تو گوش کن این خطابها را